Zakładowa Kontrola Produkcji to nic innego jak system procedur i instrukcji stanowiący narzędzie dla zakładu produkującego / wytwarzającego wyrób budowlany. System ZKP służy m.in. do dostarczania dowodów, mówiących, że określone parametry techniczne nie są pustą deklaracją, a wyrób z codziennej produkcji odpowiada wyrobowi, który został poddany badaniom laboratoryjnym.
Krótko mówiąc celem ZKP jest zapewnienie powtarzalności produkcji i dostarczenie obiektywnych dowodów mających na celu porównanie wyrobów z wyrobem referencyjnym. W zależności od ważności wyrobu budowlanego Zakładowa Kontrola Produkcji może wymagać dodatkowej certyfikacji przez trzecią niezależną stronę. Należy pamiętać, że każdy producent lub wytwórca wyrobu budowlanego powinien posiadać wdrożoną zakładową kontrolę produkcji (ZKP). Taki stan regulacji prawnych obowiązuje już od 2004 roku.
Archiwa: FAQs
Jak skutecznie zaradzić błędom spotykanym w zakresie stosowania przepisów dotyczących wyrobów budowlanym?
Jedną z propozycji jest przeprowadzenie akcji edukacyjnych na szeroką skalę, co systematycznie robimy. Niestety z uwagi na skalę nieprawidłowości nie jest łatwe, aby szybko usunąć wszystkie nieprawidłowości, naprawa to proces, który powinien być dobrze zaplanowany i wdrożony w skali całego kraju.
Z naszej strony proponujemy dokonanie oceny poprawności oznakowania przez portal, ponieważ zawsze łatwiej jest zmienić etykietę, przed wypuszczeniem wyrobu w świat niż później szukanie wyrobów i wymiana etykiet, do tego dochodzi ryzyko nałożenia kary przez Organy Nadzoru Budowlanego, z czego najgorsze może być wycofanie wyrobu (straty dla producenta są trudne do przewidzenia w sytuacji, gdy wyrób został wmontowany).
Propozycji, które możemy zaoferować jest cała masa: szkolenia, porady, audyty, weryfikacje, ekspertyzy, oceny, opinie, zlecenie badań, oględziny, zamówienie indywidualnej porady eksperta. Jednym ze skutecznych narzędzi do uniknięcia poważnych konsekwencji jest przeprowadzenie przez każdy podmiot występujący w łańcuchu dostaw analizy ryzyk. W naszej ocenie, jeżeli analiza ryzyka zostanie przeprowadzona przez kompetentny, a przede wszystkim niezależny zespół, wówczas zmienia się znacząco świadomość dot. odpowiedzialności, a za tym idą decyzje o podjęciu środków mających na celu eliminowanie ryzyka, co przekłada się na jakość wyrobów.
Rzadko sobie zdajemy sprawę, że największe ryzyka są w trakcie budowy obiektu, warto więc zadać sobie pytanie, czy jesteśmy przygotowani (w tym odpowiednio ubezpieczeni) na wypadek pożaru w trakcie trwania budowy. Kolejnym problemem jest sporządzanie pustych deklaracji. Wynika to często z tego, że wyroby które zostały dostarczone na budowę w zakresie ich staranności wykonania (w tym również sposobu montażu) odbiegają od wyrobów, na których przeprowadzono były badania laboratoryjne. Jedyną z metod jest prowadzenie kontroli przez Organy Nadzoru Budowlanego oraz kierowanie wyrobów do badań laboratoryjnych. Nie rzadko spotykane jest, że zakres deklarowanych cech nijak się ma do tego, czego użytkownik końcowy lub montażysta oczekuje.
Przyczyną mogą być nieodpowiednio dobrane metody badawcze lub brak oceny w zakresie łatwości montażu. Propozycją z naszej strony jest rozpoczęcie prac mających na celu utworzenie kryteriów i metod ich weryfikacji mających na celu ułatwienie oceny wyrobów budowlanych w zakresie oczekiwanym przez montażystów oraz użytkowników końcowych.
Jakie najczęstsze błędy są spotykane w zakresie stosowania przepisów dotyczących wyrobów budowlanych?
Błędów dotyczących wyrobów budowlanych jest pokaźna lista. W naszej ocenie najczęściej spotykanym problemem jest stosowanie wyrobów budowlanych niezgodnie z przeznaczeniem lub stosowanie w zakresie w którym nie były oceniane. Należy pamiętać, że oznakowanie wyrobu znakiem budowlanym B i otrzymanie od producenta KDWU nie wyczerpuje problemu, ponieważ, pewne cechy są zachowane dopiero wtedy, gdy wyrób jest zastosowany zgodnie z przeznaczeniem i wg zaleceń zawartych w krajowej ocenie technicznej oraz w dokumentach w niej powołanych, w tym również zgodnie z instrukcją.
W przypadku zastosowania wyrobu niezgodnie z przeznaczeniem, ułatwiamy dostawcy uniknięcie odpowiedzialności za deklarowane parametry techniczne. Należy również pamiętać, że czym innym jest deklarowanie parametrów w kartach katalogowych, a czym innym jest deklarowanie parametrów w krajowej deklaracji właściwości użytkowych. W przypadku wyrobów objętych obowiązkową certyfikacją spotykane jest, że odbiorcy (w tym markety budowlane) nie posiadają udostępnionej przez dostawcę krajowej deklaracji właściwości użytkowych, a certyfikat uznają za dokument wystarczający.
Należy zatem pamiętać, że niezależnie od certyfikatu, niezbędnym dokumentem dla każdego wyrobu budowlanego który znajduje się z wykazie rozporządzenia powinna być wydana KDWU, a wyrób następnie powinien być oznakowany etykietą ze znakiem budowlanym. Kolejnym problemem jest, to, że nagminnie spotyka się, że w procedurze zgodności Producent posłużył się specyfikacją techniczną, która nie jest normą wyrobu, a jedynie normą określającą wycinek cech. Tego typu proceder jest łatwy do zaobserwowania w marketach.
Z reguły dość łatwo jest rozpoznać nieprawidłowość, ponieważ jest na prawdę znikoma liczba norm, na podstawie których znakować można wyrób znakiem budowlanym. Niemalże zasadą jest, że jeżeli wyrób znakowany jest znakiem B, to powinna być opracowana dla niego Krajowa Ocena Techniczna.
Jak powinna wyglądać etykieta poprawnie oznakowanego wyrobu budowlanego?
Z uwagi na otrzymane rozbieżne interpretacje, z różnych Wojewódzkich Inspektoratów Nadzoru Budowlanego nie publikujemy oficjalnej odpowiedzi na to pytanie. Jeśli jesteś zainteresowany wsparciem w sporządzeniu etykiety, prosimy o kontakt. Jeśli jesteś odbiorcą i potrzebujesz informacji o poprawności oznakowania, to możesz nam przesłać etykietę, a my prześlemy informację zwrotną, na temat tego jaką mamy opinię na jej temat.
Jedno jest pewne, etykieta, jest istotnym dowodem w jakimkolwiek postępowaniu dotyczącym wyrobów budowlanych, więc warto zachować wszelką staranność pozwalającą na identyfikację wyrobu budowlanego, jego pochodzenia, deklarowanych parametrów i innych obostrzeń dotyczących montażu, a w szczególności zakresu stosowania. Jest to ważne nie tylko dla organów kontrolujących wyroby, ale może również mieć znaczenie przy wypłacaniu odszkodowania przez ubezpieczyciela w przypadku katastrofy lub pożaru. Z istotnych informacji jakie są dość istotne na etykiecie to: ustalenie podmiotu odpowiedzialnego (Producenta oraz Importera) za deklarowane ustawowo parametry wyrobu – parametry te noszą nazwę właściwości użytkowych), podmiotu, który występuje w łańcuchu dostaw jako sprzedawca.
Do ustalenia sprzedawcy, dystrybutora lub innego dostawcy niezbędny będzie dowód zakupu (paragon, faktura, umowa, dowód dostawy, karta gwarancyjna lub dowód sprzedaży). Gdyby się okazało, że zamontowany wyrób nie spełnia swoich parametrów, wówczas warto zadbać o zabezpieczenie ważnych pod kątem ustawowym dowodów potwierdzających podmiot odpowiedzialny za wyrób oraz jego deklarowane właściwości użytkowe. Dobrą praktyką jest sporządzenie dokumentacji fototechnicznej, w szczególności gdzie mamy do czynienia z wyrobami, których usunięcie wad może wiązać się z poważnymi kosztami.
Czy na każdy wyrób budowlany producent lub wytwórca musi uzyskać Krajową Ocenę Techniczną?
Nie, natomiast należy pamiętać, że z punktu widzenia zapisów ustawy o wyrobach budowlanych mamy kilka ścieżek do wprowadzenia lub udostępniania wyrobów budowlanych na rynku krajowym, do nich należą m.in.: system europejski prowadzący do znakowania wyrobów znakiem CE i system krajowy prowadzący do znakowania wyrobów znakiem budowlanym B. CE pozwala nam na obrót wyrobami na terenie Unii Europejskiej, natomiast znak budowlany B pozwala nam na obrót wyrobem na terenie Polski.
Wyroby, dla których nie opublikowano zharmonizowanej normy wyrobu nie mogą być znakowane znakiem CE, chyba, że Producent uzyska dla wyrobu europejską ocenę techniczną. Natomiast pozostałe wyroby, czyli nie objęte normami zharmonizowanymi powinny być udostępniane na rynku krajowym po uprzednim naniesieniu znaku budowlanego B. Pozostaje zatem pytanie: Kiedy to można uczynić, czyli oznakować wyrób znakiem budowlanym B?
Otóż znak budowlany B można nanieść po spełnieniu kilku warunków; gdy potwierdzi się zgodność normą wyrobu, która to norma nie jest normą zharmonizowaną z unijnym rozporządzeniem CPR 305/2011; lub w przypadku braku normy z krajową oceną techniczną.Warto zaznaczyć, że krajowych norm spełniających kryteria normy wyrobu jest niewiele, więc w większości przypadków wyroby dla których nie ma normy zharmonizowanej są znakowane znakiem budowlanym w oparciu o krajowe oceny techniczne. Od 1 stycznia 2017 krajowe aprobaty techniczne mogą być wykorzystane jako krajowe oceny techniczne, jednak nie dłużej niż do czasu obowiązywania aprobaty. Należy również zaznaczyć, że od powyższej reguły mogą jednak wystąpić wyjątki oraz należy pamiętać że oznakowanie wyrobu budowlanego znakiem CE w oparciu o regulacje rozporządzenia CPR 305/2011 to nie to samo co oznakowanie produktów w oparciu o inne regulacje prawne.
Co to jest wyrób budowlany?
Wbrew pozorom odpowiedź nie jest łatwa, choć wydaje się, że jednoznaczna definicja wyrobu budowlanego została podana w art. 2 rozporządzenia CPR 305/2011 i brzmi następująco: “wyrób budowlany oznacza każdy wyrób lub zestaw wyprodukowany i wprowadzony do obrotu w celu trwałego wbudowania w obiektach budowlanych lub ich częściach, którego właściwości wpływają na właściwości użytkowe obiektów budowlanych w stosunku do podstawowych wymagań dotyczących obiektów budowlanych”
“zestaw oznacza wyrób budowlany wprowadzony do obrotu przez jednego producenta jako zestaw co najmniej dwóch odrębnych składników, które muszą zostać połączone, aby mogły zostać włączone w obiektach budowlanych”, to jej stosowanie przysparza mnóstwo problemów, gdyż w środowisku panuje mylne przekonanie, że to tylko te wyroby, które zostały wykazane na listach zawartych w rozporządzeniu CPR oraz w załączniku rozporządzenia krajowego, a przecież definicja nie ogranicza się do żadnej listy.
Kluczowe w rozstrzygnięciu tego co jest wyrobem budowlanym jest zaznajomienie się z wymaganiami podstawowymi, które zostały opisane w art. 5 ustawy Prawo Budowlane oraz w załączniku nr 1 do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (EU) nr 305/2011 tzw. Rozporządzenie CPR 305/2011 . Bezdyskusyjnie wyrobami budowlanymi są wyroby, które znajdują się w następujących grupach: wykaz zawarty w załączniku do rozporządzenia krajowego, wykaz wynikający z załącznika IV Rozporządzenia CPR 305/2011, wykaz norm zharmonizowanych do CPR, wykaz krajowych aprobat technicznych, wykaz krajowych ocen technicznych, wykaz europejskich aprobat technicznych, wykaz europejskich ocen technicznych, wykaz europejskich dokumentów oceny, wykaz mandatów na opracowanie norm zharmonizowanych. O tym czy konkretny produkt jest wyrobem budowlanym, czy nim nie jest decyduje również jego przeznaczenie i zakres zastosowania. W praktyce często spotykana jest następująca nieprawidłowość, że wyroby nie są zastosowane zgodnie z ich przeznaczeniem.
O co tu chodzi? Na przykład Producent ocenił gwoździe pod kątem zastosowania jako wyrób niekonstrukcyjny, a zostały zastosowane jako łączenie elementu konstrukcyjnego np. do łączenia elementów więźby dachowej, wówczas zastosowanie gwoździ jest niezgodne z przeznaczeniem jakie nadał Producent. W takim przypadku Producent nie odpowiada z mocy ustawy o wyrobach budowlanych za zastosowanie wyrobu, które jest niezgodne z jego przeznaczeniem. Zaniechanie wówczas, często jest po stronie montażysty, nad którym nadzór powinien sprawować kierownik robót budowlanych, Nieważne czy prace są wykonywane w trybie nowo budowanego obiektu, czy też jest to remont.
Czy regulacje ustawy o wyrobach budowlanych dotyczą wszystkich wyrobów stosowanych w budownictwie?
Nie. Regulacje ustawy o wyrobach budowlanych dotyczą tych wyrobów, które spełniają kryteria definicji wyrobu budowlanego. Ustawa o wyrobach budowlanych odwołuje się do definicji podanej w art. 2 Rozporządzenia CPR 305/2011. Mimo, że definicja wyrobu budowlanego jest w miarę zwięzła, to z punktu widzenia praktycznego nie jest łatwym zadaniem odpowiedź na pytanie, czy dany produkt jest wyrobem budowlanym, czy nim nie jest.
Dużą rolę w kwalifikacji produktu jako wyrobu budowlanego odgrywa jego zakres zastosowania, gdyż często od zakresu zastosowania zależy, czy dany produkt zostanie uznany jako wyrób budowlany. Przykładem przedstawiającym powyższy problem może być gwóźdź. Wbrew pozorom gwoździe mogą pełnić bardzo istotną funkcję, w zależności od tego do czego służą i co na nich jest mocowane. Jeżeli wykorzystamy je do mocowania konstrukcji drewnianych, które np. pełnią funkcje nośne, to w takiej sytuacji gwoździe są wyrobem budowlanym.
Natomiast jeśli posłużymy się nimi do wykonywania np. opakowania chroniącego jakiś przedmiot przed uszkodzeniem, lub do wykonywania np. stołu, to przy takim zastosowaniu gwoździe nie są zaliczane do wyrobu budowlanego. W przypadku stosowania gwoździ jako wyrobu budowlanego, należy uzyskać krajową ocenę techniczną. Norma PN-EN10230-1 nie jest normą wyrobu, więc nie daje podstaw do znakowania wyrobu znakiem B. Dla gwoździ dany producent może ubiegać się o europejską oceną techniczną i wówczas można znakować takie gwoździe znakiem CE.
Najczęściej popełniane błędy przy wprowadzaniu wyrobów budowlanych znakowanych znakiem budowlanym?
Jednym z najczęściej spotykanych błędów jest wykorzystanie normy jako specyfikacji technicznej, która to norma nie spełnia warunków normy wyrobu (czyli m.in. brak jest w normie informacji o: zakresie zastosowania wyrobu, zakresie badań typu, systemie oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych, zakładowej kontroli produkcji, zadaniach producenta, zadaniach jednostki certyfikującej, zadaniach laboratorium akredytowanego).
Równie częstym błędem jest zastosowanie/wbudowywanie materiałów, które nie zostały poddane formalnej procedurze oceny, o której mowa w przepisach, jaka obowiązuje dla materiałów/produktów mających zastosowanie jako wyroby budowlane. Zastosowanie takich wyrobów z punktu widzenia formalnego jest niezgodne z przeznaczeniem. Nie można wykluczyć, że oprócz Producenta, Importera, Dystrybutora, Hurtownika, Sprzedawcy lub innego pośrednika współwinnym za tego typu przypadek będzie również np. uczestnik procesu budowlanego, w tym – Montażysta, Kierownik Budowy, Inwestor.
Czy Krajowa Ocena Techniczna wystarczy, aby legalnie wprowadzać wyroby budowlane do obrotu?
NIE. Uzyskanie krajowej oceny technicznej nie jest wystarczające do wprowadzania wyrobu budowlanego. Wyrób może być wprowadzony do obrotu m.in. jeżeli został oznakowany znakiem Budowlanym B. Oznakowanie znakiem budowlanym B zgodnie z postanowieniami ustawy o wyrobach budowlanych jest możliwe dopiero, jeżeli podmiot wprowadzający do obrotu sporządził Krajową Deklarację Właściwości Użytkowych.
KRAJOWA DEKLARACJA WŁAŚCIWOŚCI UŻYTKOWYCH (LINK)
W przypadku wyrobów objętych obowiązkową certyfikacją Deklarację Właściwości Użytkowych można wystawić po spełnieniu warunku uzyskania certyfikatu. Krajowy Certyfikat udzielany w oparciu o zapisy w Krajowej Ocenie Technicznej.
Koszty certyfikatów. O czym warto wiedzieć?
Należy pamiętać, że dla wyrobów objętych systemem 1+, 1, 2+ oceny i weryfikacji stałości właściwości użytkowych konieczne jest uzyskanie certyfikatu, a to wiąże się z dodatkowymi kosztami: uzyskania i utrzymania certyfikatu.
Ponadto w szacowaniu budżetu na przedsięwzięcie związane z uzyskaniem niezbędnych dokumentów dla wyrobu budowlanego należy uwzględnić również koszt opracowania dokumentacji i utrzymania systemu Zakładowej Kontroli Produkcji oraz wykonywania cyklicznych badań.
ZAKŁADOWA KONTROLA PRODUKCJI (LINK)